De Vallei van de Zuidleie is een water- en moerasgebied, afgewisseld met bloemrijke graslanden. Het ligt ten zuiden van Brugge in de gemeenten Oostkamp en Beernem. Al vanaf de dertiende eeuw is in deze vallei het kanaal Gent-Brugge uitgegraven, één van de oudste kanalen van het land. Aan beide zijden van het kanaal liggen waardevolle natuurgebieden en oude meanders van de historische Zuidleie. “Suytleye”, “Leye”, “Reie”… zijn middeleeuwse benamingen van het riviertje dat ooit de bovenloop vormde van de tegenwoordig wereldberoemde Brugse reien. Verken de Vallei van de Zuidleie met de Natuurpunt App!
Toegankelijkheid
Langs het kanaal is het heerlijk wandelen of fietsen. Enkel de Warandeputten is toegankelijk. Je kan er een ommetje maken langs verschillende kijkpunten (zie kaart). De Warandeputten ligt aan fietsknooppunt 71 Brugse Ommeland.
Beschrijving van het gebied
Leiemeersen
De meest waardevolle kern wordt gevormd door een uniek laagveenmoeras met natte schrale graslanden, natte ruigten, rietlanden, moerasbos en open water. Door de constante aanvoer van grondwater (kwel) is het gebied het ganse jaar door zeer nat. Centraal ligt een 800m lange oude meander van de Zuidleie. Op hoger gelegen plaatsen zijn bloemrijke, drogere graslanden aanwezig. Het gebied wordt doorsneden door de Bornebeek en Merlebeek, beiden beschouwd als één van de ecologisch meest waardevolle beekjes in de regio. Grote delen van de Leiemeersen waren ooit bagger- of huisvuilstort. Een uniek natuurherstelproject heeft die zones opnieuw in een natuurpareltje herschapen.
Leiemeersen-Noord
Oude meanders van de Zuidleie, natte en drogere bloemrijke graslanden, dooraderd met houtkanten, langs de rechter- (d.i. noord-) oever van het kanaal. Hier en daar ook kleine bosjes. Net zoals de Leiemeersen op de linkeroever is het gebied rijk aan wilde orchideeën. Het gebied sluit aan op het Beverhoutsveld, een landbouwgebied met een netwerk van dreven, sloten en knotwilgenrijen.
De Warandeputten
Natuurpunt Oostkamp toverde samen met het Vlaamse Gewest de Warandeputten om tot een paradijs voor natuurliefhebbers. Het open water, moeras, wilgenbos en grasland van de Warandeputten zijn ontstaan door een lokale kanaalverbreding. De naam verwijst naar het aangrenzend domein de Warande. Rond het natuurgebied loopt een kronkelend wandelparcours. Knuppelpaden brengen je midden in het moeras en open water. Vanuit twee kijkhutten kan je de pleisterende water- en waadvogels bespieden. Een oeverzwaluwwand herbergt een kolonie van deze zeldzame broedvogel, die vroeger talrijk langs het kanaal voorkwam en ook de ijsvogel kan er frequent worden waargenomen. Op de opgehoogde gronden en delen van de Rivierbeekvallei grazen in de zomer gallowayrunderen. Het graasgedrag van deze runderen zorgt voor een gevarieerde plantengroei met veel kruiden en jonge struiken. Het krioelt er van de dagvlinders en insecten.
Gevaerts-Noord
Aan de Gevaerts snijdt het kanaal diep door een zandrug. Het is een totaal ander landschap dan de Leiemeersen of de Warande. De kanaaldijk heeft hier een getrapt profiel. De benedendijkse trekweg is op vele plaatsen weggeërodeerd of overwoekerd door bramen. In de steile oevers broeden ijsvogel en regelmatig ook oeverzwaluw. Op de zandige bodem van de brede kanaalbermen vind je soortenrijke droge graslanden, in stand gehouden door extensieve begrazing met runderen of ezels. Heel wat soorten planten en dieren van heide en arme zandgronden, die we in Vlaanderen vooral van de Kempen kennen, komen in Gevaerts-Noord voor. Diverse soorten zijn in heel Vlaanderen bedreigd of zeldzaam. Waar er minder gegraasd wordt, ontwikkelen zich brem- en gaspeldoornstruwelen, die in maart-april de typische ‘fleur’ geven aan het landschap. De grazers zorgen voor de instandhouding van een ‘wastine’-landschap, zoals het tot in de negentiende eeuw typisch in onze streken voorkwam: ‘woeste gronden’ met een afwisseling van bos, struweel en schraal grasland. Vogels zoals zomertortel en kneu, die het elders moeilijk krijgen, komen hier nog tot broeden.
De Bornebeek
De Bornebeek ontspringt in Beernem in het provinciedomein Bulskampveld (ter hoogte van het Natuurpunt-gebied Heideveld-Bornebeek) en mondt uit in het kanaal Gent-Brugge. Door de relatief geringe verontreiniging is het één van de topbeekjes in de streek. Ondermeer het wettelijk beschermde bermpje komt er nog voor.
In samenwerking met het West-Vlaamse provinciebestuur wordt het stroomafwaartse deel van de Bornebeek natuurvriendelijk beheerd. Er worden hier geen kranen ingezet om de beek te ruimen of te reiten, waardoor de beekbedding en beekoevers een natuurlijk karakter hebben. Dit staat garant voor een hogere natuurwaarde. De provincie werkt aan een plan om in en langs de Bornebeek de natuurwaarden te stimuleren over de volledige lengte.
Meer info?
Iets te melden?
Heb je een vraag of wil je iets melden over de Vallei van de Zuidleie? Neem contact op met het beheerteam via valleivandezuidleie@telenet.be.